Vali-Sancak yönetimi
Valilerin Sancak YönetimiTanzimat Fermanının ilanı ile birlikte Osmanlı klasik sisteminde eyaletlerin alt birimi olan sancaklar temel idari birim olma özelligini bu dönemde de korumuslardır. Bu dönemde sancakların idaresi mütesellimlerden alınmıs yerlerine günümüze kadar da varlıgını koruyan kaymakam denen görevliler atanmıstır. Kaymakamların ve mal müdürlerinin görev ve sorumluluklar 1849 yılında çıkarılan
bir talimatname ile belirlenmisti. Kaymakamların atamaları ve diger özlük isleri baglı bulundukları Dahiliye
Nezareti tarafından yapılırdı. Dogrudan bakanlıga baglı olmalarına ragmen kaymakamların tasrada yetkileri valilere karsı sorumlulukları sebebiyle sınırlı idi.
Kaymakamlar sancaklarda mevcut sancak meclislerinin baskanı idi. Bu mecliste bölgenin egitim, saglık, mali, belediye hizmetleri gibi sorunlar görüsülüp karara baglanır ve bu kararların icrası kaymakamlar tarafından saglanırdı. Kaymakamlar güvenligin tehlikeye düstügü, suç oranının arttıgı durumlarda meclisi toplayarak, asker gönderilmesini saglayacaktı. Asker sayısı yetersiz oldugu
durumlarda ise validen yardım isteyerek eyalet meclisinin kararına göre hareket edecekti. Mali konularda Maliye Nezareti’ne uyulacak ve bakanlık sonuçtan haberdar edilecekti. Sancakların yönetimi konusunda alınan kararlar valinin istek ve emirleri dogrultusunda görüsülüp karara baglanacak ve bundan valinin haberi olacaktı.
Bu dogrultuda 1849 yılında Meclisi Vâlâ’da hazırlanıp yürürlüge konulan bir yönetmelik yayınlandı. “Eyalet Meclislerine verilecek Tâlimat-ı Seniyye” diye resmisekilde adlandırılan bu tâlimat ülke idaresine yeni bir düzen veren bir Vilâyet Nizâmnamesidir
Bir giris, dokuz bölüm ve 68 maddeden olusan bu yönetmelikle eyalet, sancak kaza ve köy idaresinde 1842 düzenlemesiyle uygulanan degisiklikler yeniden belirlenmis, her kademedeki yöneticilerin görevleri ayrıntılı olarak ilk kez bir arada verilmistir. Bu yönetmelik 1864 Vilâyet Nizâmnamesine kadar Osmanlı tasra idaresinin temel yasası olmustur.
Kazaların bugünkü anlamda idari birer birim olmaları 1842 yılının Mart ayına denk gelir. Bu tarihten önce Tanzimat Fermanı ve onu takiben ülke yönetiminde yapılan bazı düzenlemelerde istenilen sonuçlar alınamamıstı. Onlardan biridemuhassılık uygulaması idi. ki yıl gibi kısa bir süre denenen bu yöntemden beklenen verim alınamayınca idari yapıda yeni degisiklikler yapılarak kaza idari birimi
olusturuldu. Böylece idari bölünme eyalet, sancak ve kaza olarak yeniden belirlendi. Kazanın idari bir birim olmasının gerekçeleri ve bununla birlikte eyalet ve sancak yönetiminde yapılan degisiklikler Padisah Abdülmecit’in Hatt-ı Hümâyununa dayanarak hazırlanmıs ve14 Subat tarih ve 238 sayılı dönemin tek resmi gazetesi Takvim-i Vekayi’de su sekilde belirtilmisti; Bu yazıdan da anlasıldıgı üzere
Tanzimat’ın ilanını takiben eyalet ve sancakların idaresinde ve maliyesinde görevlendirilen müsir, defterdar, zabtiye memurları ve diger görevliler, istenileni vermekten uzak kalmıstır. Bu görevliler ne mali yapıyı düzene sokmus, ne de asayisi tam olarak saglayamamıslar ve kendi aralarında anlasamazlıklara düsmüslerdir.
Tarih: | Dosya No: | Gömlek No:7608 | Fon Kodu: D..BŞM.d... |
Bin iki yüz yirmi üç senesine mahsuben sabık Ankara Valisi Ali Rıza Bey'in Kütahya ve Ankara seferiyyeleri bakayası için Ankara ve Çankırı sancakları mutasarrıfı olan Galib Paşa'ya hitaben sadır olan emir gereğince belirtilen seferiyelerden tahvil ile eda olunmuş kazalar ve tahvilleri sicilde kayıtlı olmayıp mahalleri reside olunmuş (kaydı silinmiş) kazaların hisselerini havi defter. a.g.tt |
Tarih: | Dosya No: | Gömlek No:7692 | Fon Kodu: MAD.d.. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Trabzon eyaletine tabi Karahisar-ı Şarki, Lazistan, Ünye, Ordu, Canik, Giresun, Trabzon, Gümüşhane ve Bucak sancaklarıyla bu sancaklara bağlı muhtelif kaza ve nevahinin ağnam ve keçi resmleriyle, otlakiye, yaylakiye, kışlakiye, öşriye, duhaniye, dellaliye ve ihtisabiye gibi bir takım varidat-ı rüsumiyelerine mütedair olup Trabzon valisi Emin Muhlis Paşa ile mezkur sancak kaymakamlarına, naiblerine, müftülerine, muhasebeci ve mal müdürlerine ve diğer alakadar zevat ve eşhasa hitaben yazılan muhtelif emirlerin kayıtlarını muhtevi evamir defteri.
|