Kerim Demir>> Site içi arama
Hoşgeldiniz Kerim Demir |

Bilgi

YENİ EKLENENLER

İçerik

Kerim DEMİR

Vali-Sancak yönetimi

Valilerin Sancak Yönetimi

Tanzimat Fermanının ilanı ile birlikte Osmanlı klasik sisteminde eyaletlerin alt birimi olan sancaklar temel idari birim olma özelligini bu dönemde de korumuslardır. Bu dönemde sancakların idaresi mütesellimlerden alınmıs yerlerine günümüze kadar da varlıgını koruyan kaymakam denen görevliler atanmıstır. Kaymakamların ve mal müdürlerinin görev ve sorumluluklar 1849 yılında çıkarılan
bir talimatname ile belirlenmisti. Kaymakamların atamaları ve diger özlük isleri baglı bulundukları Dahiliye
Nezareti tarafından yapılırdı. Dogrudan bakanlıga baglı olmalarına ragmen kaymakamların tasrada yetkileri valilere karsı sorumlulukları sebebiyle sınırlı idi.

Kaymakamlar sancaklarda mevcut sancak meclislerinin baskanı idi. Bu mecliste bölgenin egitim, saglık, mali, belediye hizmetleri gibi sorunlar görüsülüp karara baglanır ve bu kararların icrası kaymakamlar tarafından saglanırdı. Kaymakamlar güvenligin tehlikeye düstügü, suç oranının arttıgı durumlarda meclisi toplayarak, asker gönderilmesini saglayacaktı. Asker sayısı yetersiz oldugu
durumlarda ise validen yardım isteyerek eyalet meclisinin kararına göre hareket edecekti. Mali konularda Maliye Nezareti’ne uyulacak ve bakanlık sonuçtan haberdar edilecekti. Sancakların yönetimi konusunda alınan kararlar valinin istek ve emirleri dogrultusunda görüsülüp karara baglanacak ve bundan valinin haberi olacaktı.


Bu dogrultuda 1849 yılında Meclisi Vâlâ’da hazırlanıp yürürlüge konulan bir yönetmelik yayınlandı. “Eyalet Meclislerine verilecek Tâlimat-ı Seniyye” diye resmisekilde adlandırılan bu tâlimat ülke idaresine yeni bir düzen veren bir Vilâyet Nizâmnamesidir


Bir giris, dokuz bölüm ve 68 maddeden olusan bu yönetmelikle eyalet, sancak kaza ve köy idaresinde 1842 düzenlemesiyle uygulanan degisiklikler yeniden belirlenmis, her kademedeki yöneticilerin görevleri ayrıntılı olarak ilk kez bir arada verilmistir. Bu yönetmelik 1864 Vilâyet Nizâmnamesine kadar Osmanlı tasra idaresinin temel yasası olmustur.

Kazaların bugünkü anlamda idari birer birim olmaları 1842 yılının Mart ayına denk gelir. Bu tarihten önce Tanzimat Fermanı ve onu takiben ülke yönetiminde yapılan bazı düzenlemelerde istenilen sonuçlar alınamamıstı. Onlardan biridemuhassılık uygulaması idi. ki yıl gibi kısa bir süre denenen bu yöntemden beklenen verim alınamayınca idari yapıda yeni degisiklikler yapılarak kaza idari birimi
olusturuldu. Böylece idari bölünme eyalet, sancak ve kaza olarak yeniden belirlendi. Kazanın idari bir birim olmasının gerekçeleri ve bununla birlikte eyalet ve sancak yönetiminde yapılan degisiklikler Padisah Abdülmecit’in Hatt-ı Hümâyununa dayanarak hazırlanmıs ve14 Subat tarih ve 238 sayılı dönemin tek resmi gazetesi Takvim-i Vekayi’de su sekilde belirtilmisti; Bu yazıdan da anlasıldıgı üzere
Tanzimat’ın ilanını takiben eyalet ve sancakların idaresinde ve maliyesinde görevlendirilen müsir, defterdar, zabtiye memurları ve diger görevliler, istenileni vermekten uzak kalmıstır. Bu görevliler ne mali yapıyı düzene sokmus, ne de asayisi tam olarak saglayamamıslar ve kendi aralarında anlasamazlıklara düsmüslerdir.


Tarih: Dosya No: Gömlek No:7608 Fon Kodu: D..BŞM.d... 
Bin iki yüz yirmi üç senesine mahsuben sabık Ankara Valisi Ali Rıza Bey'in Kütahya ve Ankara seferiyyeleri bakayası için Ankara ve Çankırı sancakları mutasarrıfı olan Galib Paşa'ya hitaben sadır olan emir gereğince belirtilen seferiyelerden tahvil ile eda olunmuş kazalar ve tahvilleri sicilde kayıtlı olmayıp mahalleri reside olunmuş (kaydı silinmiş) kazaların hisselerini havi defter. a.g.tt
 
Tarih: Dosya No: Gömlek No:7692 Fon Kodu: MAD.d.. 
Trabzon eyaletine tabi Karahisar-ı Şarki, Lazistan, Ünye, Ordu, Canik, Giresun, Trabzon, Gümüşhane ve Bucak sancaklarıyla bu sancaklara bağlı muhtelif kaza ve nevahinin ağnam ve keçi resmleriyle, otlakiye, yaylakiye, kışlakiye, öşriye, duhaniye, dellaliye ve ihtisabiye gibi bir takım varidat-ı rüsumiyelerine mütedair olup Trabzon valisi Emin Muhlis Paşa ile mezkur sancak kaymakamlarına, naiblerine, müftülerine, muhasebeci ve mal müdürlerine ve diğer alakadar zevat ve eşhasa hitaben yazılan muhtelif emirlerin kayıtlarını muhtevi evamir defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7693 Fon Kodu: MAD.d.. 
Edirne eyaletinde vaki İslimye, Tekfurdağı, Filibe, Zağra-i Atik ve Gelibolu sancaklarıyla bu sancaklara tabi muhtelif kaza ve nevahinin ağnam ve keçi resmleriyle, yaylakiye, süvariye, göller rüsumunu, saydiye, haririye, duhaniye, canavariye, dellaliye, icariye, öşriye vesair bir takım varidat-ı rüsumiyesine ait olup Edirne valileri bulunan Süleyman, Arif, Mehmed, Hurşid, Asım, Halet ve Muhlis Paşalarla mezkur sancakların kaymakam, paşa, müftü, defterdar, mal müdürü vesairesine hitaben yazılan çeşitli evamir kayıt suretlerini muhtevi evamir defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7694 Fon Kodu: MAD.d.. 
Bosna eyaletinde vaki İzvornik, Bihke, Travnik, Benaluka, Hersek, Trebin ve Taşlıca sancaklarıyla bu sancaklara tabi muhtelif kaza ve nevahinin öşrüye, otlakiye, tahmisiye, duhaniye gibi çeşitli varidat-ı rüsumiyesine ait muhtelif evamir kayıt suretlerini muhtevi evamir defteri olup Bosna valileri Osman, İsmail, Saffet ve Akif Paşalarla mezkur sancakların mutasarrıf ve kaymakamlarına, defterdar ve mal müdürlerine, müftülerine ve muhasebecilerine hitaben yazılmışlardır.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7695 Fon Kodu: MAD.d.. 
Rumeli eyaletinde vaki Manastır, Ohri, Kesriye, İşkodra, Prizren, Üsküb ve Debre sancaklarıyla bu sancaklara tabi müteaddid kaza ve nevahinin taksit yoluyla toplanan ağnam ve keçi resimlerini, saydiye, zeytiye, duhaniye, canavar ve dellaliye gibi bir takım varidat-ı rüsumiyelerine dair Rumeli valileri olan Hacı Ali, Hüsnü ve Tevfik Paşalarla mezkur sancak mutasarrıf ve kaymakamlarına, defterdar ve mal müdürlerine, naib ve müftülerine ve diğer alakadar zevat ve eşhasa hitaben yazılan muhtelif emirlerin kayıtlarını muhtevi evamir defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7992 Fon Kodu: MAD.d.. 
Eyalet-i Kastamonu'da vaki Kastamonu, Viranşehir, Sinob, Kengiri ve Ereğli sancaklarının mutasarrıf, vali vesairlerine hitaben yazılan ve hazine-i celile varidatından ağnam ve keçi rüsumu ile hububat aşarı, duhan öşrü, icar ve dekakin panayırı rüsumu, hatab ve kömür rüsumu, kereste rüsumu gibi muhtelif rüsumata ait bulunan çeşitli ahkam kayıtlarını muhtevi evamir-i maliye defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7993 Fon Kodu: MAD.d.. 
Konya eyaletinde vaki Konya, Alaiye, İçel, Hamid, Burdur ve Niğde sancaklarının vali, kaymakam, naib, müftü, vesairlerine hitaben yazılan ve mezkur elviyenin ağnam ve keçi rüsumatı ile otlak ve kışlak, çayır, kereste, süluk, hatab ve kömür, pamuk, duhan gibi çeşitli rüsumatına ait bulunan muhtelif mali evamir kayıtlarını muhtevi evamir-i maliye defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7994 Fon Kodu: MAD.d.. 
Niş eyaletinde vaki Niş, Sofya, Samako, Belgrad ve İpek sancaklarının vali, kaymakam, naib, müftü vesairelerine hitaben yazılan ve hazine-i celile varidatından olan varidat-ı rüsumiye ile demir resmi, duhan öşrü, canavar, harir-i ham ve ağnam resmleri gibi çeşitli rüsumatına ait bulunan muhtelif mali evamir kayıtlarını muhtevi evamir-i maliye defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7995 Fon Kodu: MAD.d.. 
Harput eyaletinde vaki Harput, Dersim, Maadin, Hısn-ı Mansur ve Mamuretülaziz sancaklarının vali, kaymakam, naib ve müftülerine hitaben yazılan ağnam ve keçi rüsumatı ile evkaf, ihtisab, damga, dekakin, duhan, hububat gibi çeşitli rüsumatına aid bulunan muhtelif mali evamir kayıdlarını muhtevi evamir-i maliye defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7997 Fon Kodu: MAD.d.. 
Haleb eyaletinde vaki Haleb, Kilis, Kozan, Zor, Bilan, Urfa, Birecik ve Rumkale sancaklarının vali, kaymakam, naib, müftü vesairesine hitaben yazılan ve hazine-i celileye aid olan ağnam ve keçi rüsumu ile tahmishane, aşar-ı asel, bac-ı bazar, duhan, pamuk, harir ve evkaf gibi çeşitli tekalif ve rüsumata mütedair bir takım mali ahkam kayıtlarını muhtevi evamir-i maliye defteri.

Tarih: Dosya No: Gömlek No:7267 Fon Kodu: D..BŞM.d... 
Mora Valisi Osman Paşa'nın hemşirezadesi Fehim Efendi'nin oğlu Ebubekir Efendi'nin Amasya ve Saruhan sancaklarında mutasarrıf olduğu zeametinin iltizam bedeli, bazı mübayaa, sipariş ve talep ettikleri eşyaları, Mora Valisi Osman Paşa'nın muhtelif şahıslara gönderdiği ve istediği eşyaları ile bazı alış veriş hesaplarını havi defter. (4 adet ek)

Kerim DEMİR(www.kerimdemir.tr.gg)

 
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol