Ahkâm Defteri Nedir?

Ahkâm Defteri Nedir?


Ahkâm Defteri, Divân‑ı Hümayûn'dan çıkan hükümlerin kaydına mahsus olan defterlere genel olarak verilen addır. Bu hükümler, padişah adına hazırlanmasından dolayı ferman adını da alırlardı.

Hükümler konularına göre değişik defterlere yazılırdı. Başlıcaları Ahkâm‑ı Mühimme, Ahkâm‑ı Şikayet, Ahkâm‑ı Rüûs ve Tahvil olup, Divân Sicilleri'nin bir kısmını teşkil ederlerdi (Divân sicili: Divân‑ı Hümayûn'da hazırlanan ve sâdır olan ferman ve beratların hülâsa kayıtlarını tarih sırası ile ihtiva eden defter).

Muhteva itibariyle Şikayet Defterleri'nin devamı olan bu defterler eyaletlere göre tutulmuşlardır. Tarih olarak Şikayet Defterleri'nden 104 sene sonra (Mora Ahkâm Defteri hariç) hepsi H. 1155/M. 1742 tarihinden başlayıp, II. Meşrûtiyet dönemine kadar devam etmektedir.

Örnek: Anadolu Ahkâm Defterleri

H. 1155-1306/M. 1742-1889 tarihleri arasındaki hükümleri ihtiva eden 186 adet defterden oluşmaktadır. Merkez sancağı Kütahya olan Anadolu eyaletine ait bu defterlerde, Hüdavendigâr, Karahisar‑ı Sâhip, Saruhan, Aydın, Kastamonu, Bolu, Menteşe, Sultanönü, Ankara, Kangırı (Çankırı), Teke, Hamit ve Karesi sancaklarına ait hükümler bulunmaktadır.